بالاخره کدام فیلم تجربی است و کدام نیست؟/ پختگی در بازی با فرم

رامتین شهبازی منتقد ثابت نشست‌های نقدوبررسی فیلم‌های تجربی در چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌کوتاه تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره کیفیت آثار تجربی راه‌یافته به این رویداد گفت: واقعیت این است که فیلم‌های تجربی هر ساله با اما و اگرهایی مواجه هستند. سوال اصلی در مواجهه با هر فیلم تجربی این است که آیا واقعاً آن فیلم تجربی محسوب می‌شود یا نه؟

وی افزود: سال گذشته و در همین جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، خودم عضو هیئت انتخاب و داوری بودم و می‌دانم که دست دوستان در این زمینه چقدر بسته است. ظاهراً برخلاف پیشرفتی که در بخش‌های مختلف در سینمای کوتاه داشته‌ایم، در زمینه رسیدن به یک تعریف مشخص از فیلم‌تجربی هنوز پیشرفتی نکردیم. این مشکل هم مشکل ماست چراکه سینمای تجربی در جهان چارچوب مشخص خود را پیدا کرده است.

این منتقد سینما عنوان کرد: ما شاهد برخی فیلم‌های داستانی هستیم که صرفاً به دلیل روایت کمی متفاوت و نامتعارف، به بخش تجربی راهی می‌شوند. گاهی هم تلفیق انیمیشن و مستند را در این قالب تعریف می‌کنند اما سینمای تجربی در معنای واقعی خود، الزاماً شامل همه این آثار نمی‌شود. کارگردانی که می‌خواهد فیلم تجربی بسازد باید در فرم به پختگی رسیده باشد. او باید در بازی با فرم کاملاً پخته عمل کند.

وی افزود: به معنای دیگر، اینگونه نیست که من از ابتدای کار تصمیم بگیرم که می‌خواهم فیلم تجربی بسازم. کسی که فیلم تجربی می‌سازد، قبل از آن باید ادبیات بداند، باید نقاشی بشناسد، باید از موسیقی شناخت داشته باشد و خیلی نکات دیگر. آنچه ما از فیلم‌های تجربی در سطح جهانی دریافت کرده‌ایم، این است که فیلم تجربی به نوعی بازی با فرم است، اما نه فقط فرم سینمایی، بلکه باید از فرم‌های بینارسانه‌ای نیز شناخت داشته باشید.

شهبازی در ادامه توضیح داد: فیلم تجربی وابسته به هنر جدید است، لزوماً هم در دسته فیلم‌های مستند و یا داستانی قرار نمی‌گیرد و می‌تواند در همه جشنواره‌ها شرکت کند. بچه‌های ما گویا هنوز هنر جدید را نمی‌شناسند و می‌خواهد در فیلم تجربی هم قصه بگویند. البته این وجه مشترک همه فیلم‌های تجربی نیست و در بین فیلم‌های حاضر در همین دوره جشنواره هم کم و بیش فیلم‌های خوبی را شاهد بودیم اما عموماً این ضعف در جریان فیلم تجربی مشهود است.

این منتقد سینما تاکید کرد: فیلم تجربی هم می‌تواند ضدقصه باشد و هم نباشد، فیلم تجربی قصه و روایت مختص به خودش را دارد. بچه‌هایی که می‌خواهند فیلم تجربی بسازند، به معنای واقعی باید متخصص در این زمینه شوند و اینگونه نباشد که لابه‌لای چند فیلم داستانی بخواهند ساخت فیلم تجربی را هم تجربه کنند. این گروه از فیلمسازان، واقعاً باید همه هنرهای دیگر را هم بشناسند و از آن‌ها برای ساخت فیلم‌های خود یاری بگیرند.

چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار تا ۲ آبان در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است.